Ing
jagad ora ana tandhingane bab kebagusane, amarga Janaka minangka simbol amal
becik. Amal becik ora bisa pisah klawan swarga (Jannah). Janaka saka tembung
jannahuka, tegese swargamu. Mula sapa sing kepengin mlebu swarga, kudu tumindak
becik lan nindakake tuntunaning agama kanthi temen. Arjuna satriya digdaya
sekti mandraguna, polatan luruh jatmika, prigel ing samubarang, seneng tetulung
marang sapa bae, mula ditresnani dening sapa bae. Ora mokal yen garwane pirang
– pirang.
- HOME
- Alengka
- Arjunasasrabahu
- Wayang Baratayudha
- Wayang in English
- Wayang Bahasa Jawa
- Keris-Keris Sakti
- Menyatunya Keris Dgn Pemiliknya
- Penghalang Penyatuan Keris Dgn Pemiliknya
- posisi Keris Sbg Pendamping Manusia
- Bentuk Penyatuan Keris Dgn Pemiliknya
- Keris Omyang Jimbe
- Keris Semar Mesem
- Keris Kyai Singo Barong
- Keris Jalak Budha
- Keris Naga Runting
- Keris Kyai Brongot Setan Kober
- Keris Kyai Carubuk
- Keris Kyai Sengkelat
- Keris Kalam Munyeng
- Keris Nagasasra Sabuk Inten
- Keris Kyai Condong Campur
Showing posts with label Wayang Bahasa Jawa. Show all posts
Showing posts with label Wayang Bahasa Jawa. Show all posts
Jan 28, 2017
Jan 27, 2017
Leluhur Pandawa
Ana
sawatara versi cerita bab sapa leluhure Pandawa lan Kurawa. Ana sing
ngandharake yen iku Bharata, putrane Prabu Duswanta lan Dewi Sakhuntala. Mula,
Pandawa lan Kurawa uga sinebut darah Bharata. Crita liya nyebutake yen kang
nurunake iku Bambang Bremani, putrane Bathara Brama kang dhaup karo Dewi
Srihunon, putrane Bathara Wisnu. Bremani banjur peputra Bambang Parikenan lan
Parikenan peputra Manumayasa. Manumayasa iku satriya linuwih, kinasihan ing
Bathara Guru.Nalika semana ngarcapada, nadyan wis akeh manungsane, kahanane
durung tumata. Mula Bathara Guru ngersakake mranata kahananing para titah iku.
Banjur miji para dewa. Sang Hyang Kanekaputra matur yen ngarcapada kudu ana
kang mimpin. Nanging sapa?. Miturut Bathara Kanekaputra, ora ana liya maneh
kejaba ya mung Manumayasa iku. Bathara Guru sarujuk, nanging isih sumelang. Yen
mung Manumayasa dhewe kang ditugasi, apa bakal bisa ngleksanakake jejibahane
kanthi becik?. Sawise rembugan sawatara suwene, Bathara Guru lan Kanekaputra
sarujuk ngutus Sang Hyang Ismaya melu tumurun marang ngarcapada ngancani
Manumayasa. Yen ana pewayangan, Bathara Ismaya kuwi jenenge sing luwih
populer Semar. Maune uga salah sawijining dewa kang dedunung ing kahyangan.
Wiwit dina kuwi Ismaya kadhawuhan tumurun ing ngarcapada kanthi tugas ngemong
Manumayasa nganti saanak-turune besuk, amarga anak-turune Manumayasa iku wis dipesthekake
dening jawata bakal dadi pemimpine para manungsa, pemimpin kang kudu njejegake
kautaman.
Supaya anak-turune Manumayasa tansah bisa lumaku ing garis kautaman, Ismaya kudu tlaten ngemong. Kudu tansah ngelikake yen ana kang arep nalisir saka bebener. Sabanjure Semar mapan ing Karangdhempel (uga ana kang ngarani Klampis Ireng). Dene Manumayasa banjur yasa padhepokan ing Wukir Retawu. Semar kerep sowan menyang Retawu, prasasat meh saben dina. Sawise sawatara taun Manumayasa lan Ismaya manggon ana ngarcapada, Bathara Guru lan Bathara Narada bali ngrembug bab Manumayasa lan Ismaya. Pamanggihe Bathara Guru, Manumayasa kudu duwe sisihan supaya duwe keturunan kang besuk dadi pemimpine bangsa manungsa. Mula, wanita kang dadi sisihane Manumayasa iku aja mung sembarang wanita, ning kudu wanita sing duwe pribadi luhur, supaya bisa nurunake anak-anak kang uga becik pakartine.
Supaya anak-turune Manumayasa tansah bisa lumaku ing garis kautaman, Ismaya kudu tlaten ngemong. Kudu tansah ngelikake yen ana kang arep nalisir saka bebener. Sabanjure Semar mapan ing Karangdhempel (uga ana kang ngarani Klampis Ireng). Dene Manumayasa banjur yasa padhepokan ing Wukir Retawu. Semar kerep sowan menyang Retawu, prasasat meh saben dina. Sawise sawatara taun Manumayasa lan Ismaya manggon ana ngarcapada, Bathara Guru lan Bathara Narada bali ngrembug bab Manumayasa lan Ismaya. Pamanggihe Bathara Guru, Manumayasa kudu duwe sisihan supaya duwe keturunan kang besuk dadi pemimpine bangsa manungsa. Mula, wanita kang dadi sisihane Manumayasa iku aja mung sembarang wanita, ning kudu wanita sing duwe pribadi luhur, supaya bisa nurunake anak-anak kang uga becik pakartine.
Jan 18, 2017
LAKON PETRUK DADI RATU
Petruk
kang dadi Ratu anyar penegen ngedekake negara anyar . deweke pengen ngobrak
ngabrik Ngamarta, nanging sadurunge sowan maring Prabu kresna Gathotkaca matur
yenpetruk ngosak-ngasik ngamarta. Sak drunge kuwi wrekudara matur karo
kakangekresna yen jimat kalimasada ilang ora reti parane, kresna duka lan di
ireh-ireh baladewa.
Ning
sadurunge tekan ana ing negara Dorowati, Petruk kang anjelma dadi ratu mau
dicegat Prabu Baladewa sing wis reti menawane Petruk arep anggempur negara Dorowati,
nanging Prabu Baladewa kalah klawan Petruk.
Sidane
Gendruwaraja teka amarga dijaluki tulung dening Semar lan Gendruwaraja ngerti
manawane Prabu Tong Tong Sot mau kuwi jelmaane Petruk amarga gaman sing
diduweni dening Petruk sing awale kuwi saka dheweke. Petruk kang njelma dadi
Ratu mau sidane bisa dikalahake dening Gendruwaraja, lan jebul Petruk uga
nyolong Jimat Kalimasadane Pandawa.Petruk njaluk ngapura lan mbalikake Jimat
Kalimasada banjur digawa karo Gendruwaraja amarga arep diakon tapa 100 dina
kanggo ngetaske alane.
Alkisah Abimanyu menderita
sakit. Abimanyu adalah perantara, yang nantinya akan mewariskan dampar (tahta)
Palasara, pendiri Astina, kepada Parikesit, anaknya. Bersamaan dengan sakitnya,
pergilah ketiga wahyu yang dimilikinya, yakni wahyu Maningrat, yang menyebarkan
benih keratuan, wahyu Cakraningrat, yang menjaga keberadaannya sebagai ratu, dan wahyu Widayat,
yang melestarikan hidupnya sebagai ratu. Ketiga wahyu itu kemudian hinggap pada
diri Petruk. Ia pun akhirnya dapat menjadi raja di negara yang dinamainya
Lojitengara. Ia menggelari dirinya Prabu Wel-Geduwel Beh!. Untuk kukuh menjadi
raja, ternyata ia membutuhkan damper kerajaan Astina, warisan Palasara. Petruk
memerintahkan kepada kedua patihnya, Bayutinaya—titisan Anoman—dan
Wisandhanu—titisan Wisanggeni, anak Arjuna--, untuk mencuri tahta Palasara itu.
Kedua utusan itu berhasil membawa pulang tahta tersebut. Prabu Wel-geduwel Beh
mencoba duduk di atasnya. Begitu duduk, ia pun terjungkal. Ia coba lagi
berulangkali. Sang Prabu akhirnya menyerah dan memperoleh bisikan melalui
penasihat kerajaan bahwa supaya tidak terjungkal, ia harus memperoleh boneka
yang bisa dililing (dilihat dan ditimang). Petruk kembali menyuruh kedua
utusannya, Bayutinaya dan Wisandhanu untuk mencari boneka yang dimaksud. Tanpa
memperoleh rintangan yang berarti, kedua utusannya berhasil membawa boneka itu
yang tak lain adalah Abimanyu yang sedang sakit. Ketika dipangku Prabu
Wel-Geduwel Beh, Abimanyu sembuh. Dan Abimanyu berkata, "Kamu takkan bisa
menduduki tahta itu, jika kamu tidak memangku aku". "Pada saat itulah
saya mengalami, bahwa saya ini hanyalah kawula. Dan saya sadar, saya akan tetap
tinggal sebagai kawula, tak mungkinlah saya bisa duduk sebagai raja. Tugas saya
hanyalah memangku raja, agar ia dapat menduduki tahtanya. Tuanku Abimanyu dapat
duduk di tahta raja karena saya memangkunya. Jadi raja itu takkan bisa menjadi
raja, kalau tidak dipangku kawula, rakyat jelata seperti saya ini", kata
Petruk sambil memandang tanah datar di hadapannya.
Mar 19, 2016
Ramayana Anoman Obong
Dewi Shinta wis kelakon didhusta
dening Prabu Rahwana/Dasamuka menyang kraton Alengkadiraja. Dewi Shinta
dipapanake ing taman Kaputren. Ing taman, Dewi Shinta ora doyan mangan lan ora
donyan ngombe. Awake kuru aking, rambute dawa nggimbal ora digelung amarga wis
suwe ora adus. Kabeh mau ditindakake supaya Rahwana wegah nyedhaki dheweke.
Kanggo njaga keslametane, menyang ngendi wae Dewi Shinta tansah nggawa
cudrik/keris cilik. Samangsa-mangsa Prabu Rahwana teka arep ngrudapeksa,
dheweke banjur ngancam arep nganyut tuwuh utawa bunuh diri.
Ing taman amung Dewi Trijatha sing
bisa ngarih-arih lan bujuk Dewi Shinta supaya gelem mangan. Dewi Trijatha kui
anake Gunawan Wibisana adhine Prabu Dasamuka dadi isih ponakane Prabu Dasamuka.
Dewi Trijatha kui rupane ayu lan polah tingkahe ora kasar kaya buta Alengka.
Polah tingkahe lan solah bawane ora beda karo putri keraton liyane. Upama ora
ana Trijatha, Dewi Shinta mesthi wis mati suduk sarira, Trijatha kasil
ngarih-arih Dewi Shinta supaya ora lampus dhiri. Ora kacarita nelangsane Dewi
Shinta ing tangane mungsuh. Dene Sri Ramawijaya kasil dadi ratu angratoni
bangsane kethek saka kraton Guwa Kiskenda andhahane Sugriwa. Sawijining dina
Sri Ramawijaya kirim utusan kethek putih aran Anoman. Anoman dinuta Sri
Ramawijaya supaya nggolek sisik melik ing ngendi lan kepriye kahanane Dewi
Shinta.
Mar 7, 2016
Bima Bungkus
Jejer
Ngastina. Duhkitaning Prabu Pandu lan Dewi Kunti jalaran lahire ponang jabang
bayi kang awujud bungkus. Tan ana sanjata kang tumawa kanggo mbedah bungkus.
Kurawa uga melu cawe-cawe arsa mecah bungkus, sanadyan amung lelamisan, bakune
arsa nyirnaaken si bungkus. Wisiking dewa sang bungkus den bucal ing alas
Krendawahana. Ing pertapan Wukir Retawu Bagawan Abiyasa kasowanan Raden Permadi
kang kaderekaken repat punakawan. “Kanjeng Eyang, kadi pundi nasibipun
Kakang Bungkus, sampun sawetawis warsa mboten wonten suraos ingkang sae, bab
menika Eyaang, andadosaken duhkitaning Kanjeng Ibu Kunti…” Tartamtu Sang
Winasis kang pancen luber ing pambudi sampun pirsa apa kang dadi lakon.
Nov 8, 2015
Sadewa
Raden Sadewa (Sahadewa) putrane
Prabu Pandhu lan Dewi Madrim. Satriya wuragile Pandhawa. Kembarane Raden Sadewa
asmane Raden Nakula. Wujude Nakula lan Sadewa kembar, kembar rupa, swara, lan
busana.Nalika timure, Raden Sadewa kekasih Raden Tangsen, kasatriyane Sadewa
ing Baweratalun (Bumiretawu).Sedulure beda ibu ana telu, yaiku : 1. Prabu
Puntadewa, 2. Raden Wrekudara, 3. Raden Janaka. Puntadewa, Wrekudara, Janaka,
Nakula, lan Sadewa, sinebut kadang Pandhawa, saka tembung linggane Pandhu lan
hawa tegese putra Pandhu.
Nov 7, 2015
Nakula
Raden Nakula
putrane Prabu Pandhu lan Dewi Madrim. Satriya sumendhining Pandhawa (kakang
ragil). Kagungan rayi siji tunggal rama ibu, kekasihe Raden Sadewa. Wujude
Nakula lan Sadewa, kembar. Kembar rupa, swara, lan busana.Nalika timure, Raden
Nakula kekasih Raden Pinten, dene Raden Sadewa kekasih Raden Tangsen.
Kasatriyane Raden Nakula ing Sawojajar.
Sedulure beda ibu ana telu, yaiku : 1. Prabu Puntadewa, 2. Raden Wrekudara, 3. Raden Janaka. Puntadewa, Wrekudara, Janaka, Nakula, lan Sadewa, sinebut kadang Pandhawa, saka tembung linggane Pandhu lan hawa tegese putra Pandhu.Manut layang Purwacarita, garwane Raden Nakula sesilih Dewi Srengganawati, putrane Sang Hyang Badhawanganala. Karo Dewi Srengganawati iki, Raden Nakula peputra siji sesilih Dewi Sri Tanjung.Manut layang Pustaja Raja, garwane Raden Nakula sesilih Dewi Suyati, putrane Prabu Kridhakerata, ratu ing Awuawulangit. Nakula klakon nggarwa Dewi Suyati sawise bisa ngalahake Indrakesata. Karo Dewi Suyati iki, Raden Nakula peputra loro, yaiku: Raden Pramusinta lan Dewi Pramuwati.
Wujude Raden Nakula satriya bagus, mbranyak pasemone. Watake jujur lan bekti marang sedulur tuwa.
Nov 6, 2015
Werkudara (Bima)
Werkudara iku putrane Prabu Pandhu
Dewanata Ian Dewi Kunthi sing angka kalih. Werkudara iku titisane Bathara Bayu.
Awit putra angka loro, mula Werkudara uga sinebut putra panenggaking Pandhawa.
Sesebutan liyane Bratasena, Bimasena, Haryasena, Bayusiwi, Jagal Abilawa,
Kusumadilaga, Jayalaga. Kastriyane ing Jodhipati utawa Tunggul Pamenang.
Garwane telu aran Dewi Nagagini, Dewi Arimbi, Ian Dewi Urangayu. Karo Dewi Nagagini, 'peputra Raden Antareja. Karo Dewi Arimbi, peputra Raden Gathutkaca: Karo Dewi Urangayu, peputra Raden Antasena.
Raden Werkudara duwe pusaka aran
Kuku Pancanaka, Gada Rujakpala, Ian Gada Lambita¬muka. Aji-ajine Bandung
Bandawasa, Ungkal bener, Blabag Pengantol-antol, Bayu Bajra.
Kacarita laire Bratasena. Nalika bayi lair awujud bungkus. Kabeh gegaman ora tumama. Kang bisa mbedhah bungkus mung Gajah Sena. Bareng wis bedhah, bayi diidak-idak, ditlale, digadhing malah saya gedhe. Gajah Sena ditamani kuku Pancanaka, mati sanalika. Suksmane nyawiji karo Bratasena.
Bratasena utawa Werkudara iku ora bisa basa marang sapa wae. Dadi yen micara tansah ngoko. Sing dibasani mung Sanghyang Wenang lan Dewa Ruci. Sanajan mangkono Werkudara duwe watak setya tuhu marang guru, bekti marang ibu, teguh ing janji, bela bebener, mbrastha angkara, dhemen tetulung, tresna marang kadang, adil. Watak setya marang guru, dituduhake nalika dheweke diutus dening gurune Pendhita Durna goleh banyu Perwitasari ing tengah alas ing telenging segara. Kang sajatine Werkudara dialap patine, dijlomprongake. Nanging amarga setya bekti marang guru. Werkudara malah antuk nugraha, bisa ketemu marang guru sejati (Dewa Ruci), kang mahanani Werkudara bisa pinter tanpa guru maneh.
Nov 5, 2015
Putradewa (Yudistira)
Prabu
Puntadewa iku ratu ing Amarta (Ngamarta), Dasanamane : Prabu Yudhistira,
Darmakusuma, Darmaputra, Darmawangsa, Darmaraja, Gunatalikrama, Sadha
Dwijakangka, Sang Ajathasatru.
Garwane asma Dewi Drupadi, mbakyune
dewi Wara Srikandhi, putrane Prabu Drupada saka Negara Pancala. Saka Sang
Prameswari Dewi Drupadi iki, Prabu Puntadewa peputra kakung siji, kekasih Raden
Pancawala.
Prabu Puntadewa ratu watak pandhita.
Watake sabar lan ikhlas, lila donya lila ing pati. Apa bae barang darbeke, yen
ana sing njaluk mesthi diparingake. Nadyan segenge pisan yen ana sing njaluk,
mesthi dililakake. Sajake urip ora tau ngapusi (goroh) lan ora nate perang.
Sanadyan dipeksa dening Prabu Kresna supaya kersa goroh kanggo kemenangane
Pandhawa, nalikane Pandhita Drona jumeneng Mahasenapati ing perang Bharatayuda,
Prabu Puntadewa tetep ora kersa. Prabu Puntadewa tetep ngendika jujur, “ingkang
pejah Hesthitama”. Mung olehe ngendika “Hesthi” lirih, “Tama”ne banter. Satemah
dadi jalaran Pandhita Drona bingung, lan bisa dipateni dening Raden
Trusthajumena.
Amarga saking banget ngati –atine,
ora kersa gawe seriking liyan, lan ora kersa goroh, mula Prabu Puntadewa
digambarake wong sing ludirane seta. Saking sucine uripe.
Pusakane Prabu Puntadewa wujud
kitab/buku, jenenge Layang Kalimasada Pustaka Jamus. Prabu Salya klakon seda
ing paprangan merga pusaka iki. Kejaba iku, pusaka liyane wujud tumbak lan
payung, jenenge tumbak Karawilang lan payung Tunggulnaga.
Prabu Puntadewa iku ajejalok
Yudistira iya prabu Dwijakangka utawa sinebut uga Prabu Gunatalikrama. Prabu
Puntadewa kagungan pusaka arane jimat kalimasada. Prabu Puntadewa kena diarani
manungsa setengah dewa. Geneya Prabu Puntadewa diarani setengah dewa amarga
Prabu Puntadewa kagungan ciri-ciri kaya Dewa, kayata Getihe putih, Sipate
sabar, ora kagungan mungsuh, lan tansah tresna marang karukunan.
Nov 2, 2015
Srenggana Srenggini
Dewi
Srenggana dan Dewi Srenggini iku anake kembar Resi Badawanganala ing pertapan
Sumur Upas lan sisihane sing jenenge Dewi Srunggagini. Ing jagad pedhalangan
putri loro kembar iki sinebut Dewi Srengganawati lan Dewi Srengginiwati.Dewi
Srengganawati dhaup lan Naluka, nurunake Dewi Sritanjung. Dewi Srengginiwati
dhaup lan Sahadewa, nurunake Bambang Widapaksa utawa Sidapaksa. Ing lakon
Dhaupe Nakula Sahadewa dicritakake saka kawitan malih rumape Bathari Durga dadi
Dewi Kunti.
Bathari Durga sing njilma wujud Dewi Kunti iku banjur andon wasis lan andon ilmu bab sejatining lanang, sejatining wadon kalawan Sahadewa. Sawise dibabar kabeh, Dewi Kunti daden-daden iku banjur njaluk saresmi kalawan Sahadewa.Ananging Sahadewa nampik pepenginane Dewi Kunti daden-daden iku amarga kelingan yen Dewi Kunti iku ibune. Dewi Kunti daden-daden tetep meksa pengin saresmi kalawan Sahadewa, ananging Sahadewa milih mlayu ninggalake. Dewi Kunti daden-daden banjur nyuwek sandhangane lan wadul marang Werkudara.Bima dadi lan nesune nalika weruh kaanane Dewi Kunti (daden-daden iku). Luwih-luwih sawise ngerti yen suweke sandhangane iku amarga pokale Sahadewa. Tanpa suka kalodhangan tumrap Sahadewa kanggo njlentrehake apa sing kedaden satemene, Bima banjur ngajar Sahadewa sakkatoge. Sahadewa uga banjur diguwang ing Sumur Upas engga nemahi pati.
Bathari Durga sing njilma wujud Dewi Kunti iku banjur andon wasis lan andon ilmu bab sejatining lanang, sejatining wadon kalawan Sahadewa. Sawise dibabar kabeh, Dewi Kunti daden-daden iku banjur njaluk saresmi kalawan Sahadewa.Ananging Sahadewa nampik pepenginane Dewi Kunti daden-daden iku amarga kelingan yen Dewi Kunti iku ibune. Dewi Kunti daden-daden tetep meksa pengin saresmi kalawan Sahadewa, ananging Sahadewa milih mlayu ninggalake. Dewi Kunti daden-daden banjur nyuwek sandhangane lan wadul marang Werkudara.Bima dadi lan nesune nalika weruh kaanane Dewi Kunti (daden-daden iku). Luwih-luwih sawise ngerti yen suweke sandhangane iku amarga pokale Sahadewa. Tanpa suka kalodhangan tumrap Sahadewa kanggo njlentrehake apa sing kedaden satemene, Bima banjur ngajar Sahadewa sakkatoge. Sahadewa uga banjur diguwang ing Sumur Upas engga nemahi pati.
Sawijining
dina, Dewi Srenggana dan Dewi Srenggini ngimpi dadi sisihane ragile Pandhawa,
yaiku si kembar Nakula dan Sahadewa. Sahadewa sing ditemokake mati banjur
diuripake maneh dening Resi Badawanganala.
Sawise takon tinakokan kalawan Sahadewa, Resi Badawanganala banjur nemokake Sahadewa kalawan anake wadon. Sahadewa arep dijodhokake kalawan salah sijine anake kembar iku. Putri kembar anake Badawanganala ora kabotan waton Sahadewa bisa napsirake ilmu sejatining lanang, sejatining wadon.
Sawise takon tinakokan kalawan Sahadewa, Resi Badawanganala banjur nemokake Sahadewa kalawan anake wadon. Sahadewa arep dijodhokake kalawan salah sijine anake kembar iku. Putri kembar anake Badawanganala ora kabotan waton Sahadewa bisa napsirake ilmu sejatining lanang, sejatining wadon.
Subscribe to:
Posts (Atom)